Τριβόλι για αύξηση μυϊκής μάζας

 To τριβόλι ή στην λατινική του ονομασία Tribulus Terrestris αποτελεί ένα φυτικό συστατικό που θεωρείται πως αυξάνει τα επίπεδα της τεστοστερόνης με φυσικό τρόπο καθώς οι έρευνες που έχουν διεξαχθεί σε ζώα είναι εντυπωσιακές. Φαίνεται ότι αυξάνει την libido σημαντικά σε διάφορα είδη – από αρουραίους μέχρι κριάρια, και μάλιστα έχει εδώ και πολύ καιρό την φήμη ως αφροδισιακού σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Αποτελεί όμως τελικά αυτή η αύξηση στην τεστοστερόνη ένα πλασματικό φαινόμενο ή κάτι που όντως συμβαίνει ;

Γιατί οι διάφορες έρευνες παρουσιάζουν αποτελέσματα με μεγάλη απόκλιση

Ένας λόγος που οι έρευνες σχετικά με το τριβόλι παρουσιάζουν συχνά μεικτά αποτελέσματα έχει να κάνει με το περιεχόμενο των ενεργών συστατικών που περιέχονται στα συμπληρώματα Tribulus των οποίων γίνεται χρήση. Αυτά τα ενεργά συστατικά ονομάζονται στεροειδείς σαπωνίνες και η ποσότητα τους μπορεί να διαφέρει σημαντικά ανάλογα με τον τόπο προέλευσης του προϊόντος. Από τις διάφορες σαπωνίνες που περιέχονται στο Tribulus η πιο ισχυρή θεωρείται η πρωτοδιοσκίνη, που αποτελεί περίπου το 50% αυτών. Όπως δηλώνει και το όνομα, οι στεροειδείς σαπωνίνες είναι δομικά όμοιες με τις στεροειδείς ορμόνες, συμπεριλαμβάνοντας την τεστοστερόνη και τα οιστρογόνα. Βέβαια το γεγονός ότι έχουν κάποιες δομικές ομοιότητες δεν σημαίνει ότι παράγουν και τα ίδια αποτελέσματα στο σώμα.

Η καλύτερη ποιότητα ενεργών σαπωνίνων του Tribulus προέρχονται από την Βουλγαρία και την Τουρκία. Παρόλα αυτά η πλειονότητα των ερευνών που έχουν εξετάσει τις αναβολικές ιδιότητες του βοτάνου έχουν κάνει χρήση φτηνών και λιγότερο ισχυρών μορφών που έχουν συλλεχθεί από την Κίνα και την Ινδία. Αυτές οι μορφές συνήθως υστερούν στο περιεχόμενο τους σε ενεργείς σαπωνίνες, όποτε είναι λογικό τα θετικά οφέλη που προσφέρουν να είναι αμελητέα, κάτι που έδειξαν και οι έρευνες. Το αυθεντικό Βουλγάρικο Tribulus θεωρείται το υψηλότερης ποιότητας από όλα όσων αφορά την περιεκτικότητα σε ενεργά συστατικά. Εκτός από τις σαπωνίνες, το Tribulus περιέχει επίσης φλαβονοειδή, αλκαλοειδή και αμινοξέα, καθώς και μικρές ποσότητες βιταμίνης C. Οι σαπωνίνες συγκεκριμένα εικάζεται ότι μπορεί να προσφέρουν οφέλη στον ανθρώπινο οργανισμό, όπως την πτώση της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης.

Τι δείχνουν οι έρευνες για το τριβόλι ;

Όπως αναφέραμε και παραπάνω αρχικές έρευνες σχετικά με το τριβόλι έδειξαν ότι ανέβαζε συνεχώς τα επίπεδα τις τεστοστερόνης ορού σε αρσενικούς αρουραίους, κουνέλια και πρωτεύοντα. Για τον λόγο αυτό οι επιστήμονες περίμεναν και ανάλογα αποτελέσματα να προκύψουν με τους ανθρώπους.

Έρευνες που διεξήχθησαν σε ποντίκια έδειξαν ότι το Tribulus αυξάνει τον αριθμό των υποδοχέων ανδρογόνων στον εγκέφαλο. Αν και αυτό δεν μεταφράζεται απαραίτητα σε αυξημένα μυικά κέρδη, σίγουρα επηρεάζει την libido. Mια έρευνα πάνω σε πρωτεύοντα έδειξε ότι η ενέσιμη χρήση πρωτοδιοσκίνης, της ισχυρότερης σαπωνίνης που περιέχεται στο Tribulus οδήγησε σε 52% αύξηση στην τεστοστερόνη στα ζώα, επιστρέφοντας έπειτα από 3 ώρες πάλι στα φυσιολογικά επίπεδα. Έρευνες σε ποντίκια έδειξαν 25% αύξηση στην τεστοστερόνη. Όσων αφορά όμως τον άνθρωπο, η χορήγηση 200 mg Tribulus το οποίο περιείχε 60% σαπωνίνες δεν έδειξε κάποια θετική επίδραση ούτε στην τεστοστερόνη ούτε στην ωχρινοποιητική ορμόνη (LH) . Η τελευταία αποτελεί μια ορμόνη της υπόφυσης που ελέγχει την σύνθεση της τεστοστερόνης στα κύτταρα Leydig των όρχεων. Μια αρχική θεωρία σχετικά με τον μηχανισμό δράσης του Tribulus ήταν ότι αύξανε την απελευθέρωση της ωχρινοποιητικής ορμόνης (LH), κάτι που κατά συνέπεια θα αύξανε και τα επίπεδα τεστοστερόνης ορού.

Σε άλλες έρευνες μια δόση των 450 mg δεν είχε κανένα αποτέλεσμα στα επίπεδα τεστοστερόνης σε γυναίκες, και παρέχοντας την ίδια δόση σε νεαρούς αθλητές του rugby και σε άντρες που συμμετέχουν σε προπόνηση με αντιστάσεις πάλι απέτυχε να επιδείξει κάποιο θετικό αποτέλεσμα.

Γιατί υπάρχουν αντίθετες απόψεις για την χρήση του tribulus; 

Κάτι που πρέπει να σημειωθεί με αυτές τις έρευνες και κάτι που όσοι έχουν σκοπό να κάνουν χρήση Tribulus πρέπει να λάβουν στο νου τους είναι η ποιότητα, διότι σε καμία απ’ αυτές τις έρευνες δεν αναφέρθηκε η προέλευση του, άρα η αξιοπιστία τους είναι σχεδόν στο μηδέν.

Ένα άλλο σημαντικό θέμα είναι πως αν εφαρμοστούν ανάλογα οι δόσεις του Tribulus που χρησιμοποιήθηκαν προηγουμένως στα ζώα σε έναν άντρα 90 κιλών, η σωστή δόση θα ήταν μεταξύ 730 – 1.450 mg, ποσότητα κατά πολύ μεγαλύτερη από αυτή που χρησιμοποιήθηκε σε οποιαδήποτε έρευνα πάνω σε άνθρωπο.

Τριβόλι - τι έδειξε η χρήση σε αθλητές

Μια έρευνα που διεξήχθη από Κινέζους ερευνητές, περιλάμβανε 15 άντρες πυγμάχους που χωρίστηκαν σε ένα group που ασκούνταν χωρίς την λήψη Tribulus (λάμβαναν placebo ουσία) και σε ένα άλλο που ασκούνταν με την λήψη Tribulus. Τα προπονητικά προγράμματα ήταν χωρισμένα σε περιόδους 3 εβδομάδων, με έναν κύκλο να δίνει έμφαση σε άσκηση υψηλής έντασης και το άλλο σε υψηλό όγκο προπόνησης (δηλαδή ασκήσεις x σετ x επαναλήψεις). Η κάθε μια από αυτές τις προπονητικές περιόδους ήταν χωρισμένες από διάλλειμα ενός μήνα. Οι πυγμάχοι που λάμβαναν το αληθινό συμπλήρωμα, το λάμβαναν  το πρωί και σε δοσολογία της τάξεως των 1,250 mg την ημέρα ή αλλιώς εξαπλάσια σε σχέση με τις προηγούμενες έρευνες πάνω σε ανθρώπους. Το περιεχόμενο σε σαπωνίνες του Tribulus που χρησιμοποιήθηκε σε αυτή την έρευνα ήταν 40%, κάτι σημαντικό καθώς σε προηγούμενες έρευνες δεν είχε οριστεί η περιεκτικότητα που είχε χρησιμοποιηθεί.

Η περίοδος υψηλής προπονητικής έντασης αποτελούνταν από προπόνηση μεγίστης δύναμης δύο φορές την εβδομάδα και προπόνηση ταχυδύναμης άλλες δύο φορές. Η περίοδος υψηλού όγκου αποτελούμενη από προπόνηση αντοχής, τρέξιμο 10 χιλιομέτρων κάθε μέρα με μέτρια ένταση και σκοινάκι δύο φορές την εβδομάδα. Σε κάθε κύκλο συνέχιζαν να συμμετέχουν σε προπονήσεις πυγμαχίας, που είχαν κατά κύριο λόγο να κάνουν με την βελτίωση της τεχνικής.

Τα αποτελέσματα έδειξαν : Το Tribulus δεν αυξάνει την τεστοστερόνη, αλλά μειώνει την συγκέντρωση καταβολικών ενζύμων

Τα αποτελέσματα της έρευνας δεν έδειξαν αξιοσημείωτες αλλαγές μεταξύ των δύο group όσων αφορά τα ποσοστά μυικής μάζας και λίπους, καθώς και ορμονών : τεστοστερόνη, διυδροτεστοστερόνη (ένας δραστικός μεταβολίτης της τεστοστερόνης) και ινσουλινομιμητικού αυξητικού παράγοντα (IGF-1). Από αυτά τα αποτελέσματα φαίνεται πως το Tribulus πάλι απέτυχε. Κάποια άλλα ευρήματα όμως υποστηρίζουν κάτι άλλο…

Αν και σαν βότανο αύξησης της τεστοστερόνης δεν φαίνεται να έχει κάποιο αποτέλεσμα, επιφέρει κάποια άλλα θετικά που επιφέρουν αναβολική δράση : Η μέτρηση ενζύμων που σχετίζονται με τον μυικό καταβολισμό κατά την άσκηση, όπως η κρεατινική κινάση έδειξε μικρότερη συγκέντρωση στους αθλητές που λάμβαναν το αυθεντικό Tribulus . Η κρεατινική κινάση συμμετέχει στην αποθήκευση και χρήση της κρεατίνης από τους μυς με το να προσθέτει μια ομάδα φωσφόρου σ΄αυτήν. Αυτό το ένζυμο που υπάρχει στους μυς όλου του σώματος χρησιμοποιείται εδώ και πολύ καιρό ως ένδειξη μυικής ζημιάς, καθώς απελευθερώνεται στο αίμα όταν ο μυς τραυματίζεται (όπως π.χ συμβαίνει έπειτα από προπόνηση με βάρη). Δεν αποτελεί όμως ένδειξη αποκλειστικά για την μυική καταπόνηση, καθώς απελευθερώνεται επίσης όταν τραυματίζεται ο καρδιακός μυικός ιστός, όπως συμβαίνει σε μια καρδιακή ανακοπή ή έμφραγμα. Αλλά εφόσον οι περισσότεροι αθλητές δεν εμφανίζουν συχνά καρδιακά επεισόδια όταν προπονούνται, είναι ασφαλές να θεωρηθεί ότι το μεγαλύτερο μέρος της κρεατινικής κινάσης που εμφανίζεται στο αίμα έπειτα από μια προπόνηση προέρχεται από τους μυς που δέχτηκαν την επιβάρυνση.

Επιπλέον η ομάδα που έλαβε το βότανο παρουσίασε αυξημένη μυική δύναμη και αναερόβια ικανότητα. Αυτό παρουσιάζει ομοιότητα με μια άλλη έρευνα στην οποία νεαροί άνδρες έλαβαν 1,875 mg Tribulus για 20 ημέρες και παρουσίασαν πάλι αυξημένη μυική δύναμη και μυική συσταλτικότητα. Ότι και αν είναι αυτό που προκάλεσε αυτή την θετική αλλαγή στην αναερόβια ικανότητα και μυική δύναμη δεν μπορεί να αποδοθεί σε αύξηση της μυικής μάζας ή της τεστοστερόνης, καθώς τα επίπεδα των συγκεκριμένων δεικτών στα άτομα ήταν ίδια πριν και μετά την χρήση του Tribulus. Αυτό υποστηρίζεται και από μια έρευνα που εξέτασε αν η χρήση του βοτάνου αυτού μπορεί να οδηγήσει κάποιον στην αποτυχία να περάσει ένα τεστ ντόπινγκ, κάτι που αποδείχθηκε πως δεν ισχύει. Ότι και αν προκαλεί το Tribulus δεν είναι αύξηση των επιπέδων τεστοστερόνης.

Τι έδειξε η έρευνα για την σχέση Tribulus και IGF-1

Πως ερμηνεύεται η αύξηση στην μυική δύναμη και ανάρρωση που φάνηκε στην έρευνα με τους πυγμάχους ; Από ότι φαίνεται έχει να κάνει με την αναβολική ορμόνη γνωστή ως IGF-1 (insulin like growth factor) ή αλλιώς ινσουλινομιμητικός αυξητικός παράγοντας, που παράγεται στο συκώτι, καθώς και απευθείας στους μυς. Η ηπατική παραγωγή του παροτρύνεται από την απελευθέρωση της αυξητικής ορμόνης (GH) και σε αυτή την περίπτωση είναι συστημική (αφορά ολόκληρο το σύστημα) και μεταφέρεται στο αίμα από 6 πρωτεΐνες που την δεσμεύουν ( ονόματι IGFBP-). Η IGF-1 που παράγεται απευθείας στους μυς λειτουργεί προωθώντας την δραστηριότητα δορυφορικών κυττάρων ή αλλιώς μυικών βλαστοκυττάρων που παίζουν καθοριστικό ρόλο τόσο στην επιδιόρθωση, όσο και στην ανάπτυξη των μυικών κυττάρων έπειτα από την μεταπροπονητική ζημιά τους. Η IGF-1 θεωρείται ο σημαντικότερος αναβολικός σηματοδότης της απελευθέρωσης της αυξητικής ορμόνης, με την συστημική μορφή να αφορά την διατήρηση των ιστών του σώματος, συμπεριλαμβάνοντας τον εγκέφαλο και την καρδιά. Η πραγματικά ισχυρές αναβολικές μορφές της IGF-1 είναι κατά πάσα πιθανότητα αυτές που παράγονται στους μυς. Η ενδομυικά παραγόμενη IGF-1, αποτελούμενη από 2 διαφορετικές μορφές, μπορεί να είναι και η πιο ισχυρή αναβολική ορμόνη του ανθρώπινου σώματος.

Μηχανικός Αυξητικός Παράγοντας (MGF)

Μια από τις δύο μορφές της IGF-1 που παράγονται στους μυς, ο Μηχανικός Αυξητικός Παράγοντας (Mechano Growth Factor- MGF) πωλείται σε πολλές παράνομες ιντερνετικές ιστοσελίδες και έχει αποκτήσει την φήμη ως της ισχυρότερης αναβολικής ορμόνης. Παρόλα αυτά μια έρευνα που περιλάμβανε την απευθείας ενέσιμη χορήγηση αυτής της ορμόνης σε ζώα και επίσης απομονώνοντας μυικά κύτταρα σε δοκιμαστικό σωλήνα (in vitro) δεν έδειξε κάποια αποτελέσματα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν λειτουργεί στο σώμα αλλά καλύτερα ότι απομονώνοντας την δεν αποτελεί ορθή επιλογή. Αυτοί οι οποίοι την αγοράζουν σε αυτές τις αμφιλεγόμενης αξιοπιστίας ιστοσελίδες μπορεί να μην αγοράζουν καν την ουσία που θέλουν, αλλά ακόμα και αν το προϊόν που λαμβάνουν είναι όντως αυτό, δεν κάνει και πολλά. Οι ενδομυική παραγωγή της IGF-1 προκύπτει όταν ο μυικός ιστός δέχεται ζημιά με οποιονδήποτε τρόπο.

Στην έρευνα με τους αθλητές παρατηρήθηκαν αυξημένα επίπεδα αδέσμευτης IGF-1 στο αίμα

Για να είμαστε επιστημονικά σωστοί στην έρευνα με τους πυγμάχους δεν παρατηρήθηκε αύξηση των επιπέδων της IGF-1 στην ομάδα που λάμβανε το Tribulus. Αυτό που συνέβη όμως ήταν πως τα επίπεδα της κύριας πρωτεΐνης που προσδένει την IGF-1 και την μεταφέρει στο αίμα, γνωστή ως IGFBP-3 μειωθήκαν στα άτομα που λάμβαναν το βότανο. Αυτό είναι πολύ θετικό καθώς όταν η IGF-1 κυκλοφορεί δεσμευμένη στο αίμα είναι ουσιαστικά ανενεργή. Δεν μπορεί δηλαδή να παρέχει τα οφέλη που είναι να προσφέρει μέχρι να αποδεσμευτεί από την πρωτεΐνη IGFBP-3 μέσω της δράσης συγκεκριμένων ενζύμων. Η ελεύθερη ή αδέσμευτη μορφή της IGF-1 μπορεί να επιδράσει με τους κυτταρικούς υποδοχείς και με αυτόν τον τρόπο να είναι βιολογικά ενεργή.

Όπως και η IGF-1 έτσι και η τεστοστερόνη δεν κυκλοφορεί 100% ελεύθερη στο αίμα

Ένα ανάλογο σενάριο συμβαίνει και με την τεστοστερόνη. Η τεστοστερόνη είναι συνήθως δεσμευμένη από μια ανάλογη γλυκοπρωτεΐνη γνωστή ως σφαιρίνη δέσμευσης ορμονών του φύλου (στα αγγλικά SHBG) που παράγεται στο συκώτι και μεταφέρει το μεγαλύτερο μέρος της τεστοστερόνης στο αίμα. Ένα μικρό ποσοστό τεστοστερόνης προσδένεται και από μια άλλη πρωτεΐνη που παράγεται στο συκώτι, την αλβουμίνη. Μόνο η ελεύθερη τεστοστερόνη μπορεί να αλληλεπιδρά με κυτταρικούς ανδρογονικούς υποδοχείς. Ο συνήθης τρόπος μέτρησης των επιπέδων τεστοστερόνης στο αίμα μετρά την ολική τεστοστερόνη, δηλαδή την ελεύθερη και την δεσμευμένη μαζί, αποτελώντας έναν αναξιόπιστο τρόπο αξιολόγησης των πραγματικών επιπέδων της. Για αυτό πρέπει η μέτρηση να αφορά την αδέσμευτη τεστοστερόνη, αλλά αυτό είναι ένα θέμα που θα αναφερθεί σε κάποιο άλλο άρθρο.

Μέθοδοι μέτρησης αυξητικής ορμόνης

Όταν οι γιατροί ελέγχουν τα επίπεδα της ενδογενής αυξητικής ορμόνης (GH), μετράνε συχνά την IGF-1 ως αντικαταστάτρια της GH, καθώς η IGF-1 παράγεται στο συκώτι έπειτα από την έκκριση της αυξητικής ορμόνης (GH) από την υπόφυση του εγκεφάλου. Δεν μετράνε απευθείας την αυξητική ορμόνη, διότι αποδομείται γρήγορα στο συκώτι σε περίπου 30 λεπτά από την έκκριση της στο αίμα. Αλλά η IGF-1 διαρκεί για 12 με 24 ώρες μόλις παραχθεί στο συκώτι, χάρη στην ικανότητα πρόσδεσης της με τις IGF-  δεσμευτικές πρωτεΐνες, που αποτρέπουν την πρόωρη αποδόμηση της στο συκώτι. H IGF-1 όμως δεν αποτελεί ακριβή δέκτη των επιπέδων της ενδογενής αυξητικής ορμόνης . Για αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ένα τεστ πρόκλησης της αυξητικής ορμόνης, όπως η ενδοφλέβια χορήγηση ινσουλίνης ή αργινίνης και μετά να γίνουν μετρήσεις εντός 12 ωρών.

Συμπέρασμα

Στην νέα έρευνα των πυγμάχων, τα χαμηλά επίπεδα της δεσμευτικής πρωτεΐνης IGFBP-3 οδήγησαν σε αυξημένη βιολογική δραστηριότητα της IGF-1, παρόλο που δεν παρατηρήθηκε αύξηση της. Πως ; Με τον μηχανισμό που αναφέραμε παραπάνω : H  ελεύθερη IGF-1 μπορεί ταχύτατα να αλληλεπιδρά με τα κύτταρα, παράγοντας τις επιθυμητές αλλαγές που προάγουν τα αποτελέσματα που φάνηκαν στην έρευνα : μειωμένη μυική αποδόμηση και αυξημένη ανάρρωση και δύναμη, κάτι που εξηγεί και τα μειωμένα επίπεδα καταβολικών ενζύμων, όπως η κρεατινική κινάση. Ενώ όπως αναφέρθηκε οι ενδομυικές μορφές της IGF-1 είναι οι πιο αναβολικές για την μυική υπερτροφία, οι έρευνες δείχνουν πως έλλειψη τόσο μυικής όσο και συστημικής IGF-1 δημιουργεί ένα ορμονικό περιβάλλον στο οποίο είναι εύκολη η απώλεια μυικού ιστού κάτω από συνθήκες άσκησης και στρες.