Πώς ρυθμίζει το σώμα σου την όρεξη; Είναι μια πολύπλοκη διαδικασία, που επηρεάζεται από τους μύες, το σωματικό λίπος, τα οστά και πολλά άλλα. Σε αυτό το επεισόδιο του Nutritionist Explains, ο Richie Kirwan, διατροφολόγος και διδάκτορας ερευνητής, είναι εδώ για να ικανοποιήσει την δίψα μας για γνώση, αναλύοντας ακριβώς τι συμβαίνει στον εγκέφαλο και στο σώμα μας όταν έχουμε διάθεση για φαγητό.
https://youtu.be/SDR4h8G6UXA
Η απώλεια βάρους είναι ένας κοινός στόχος για πολλούς, αλλά δεν είναι καθόλου εύκολος. Πολλοί προσπάθησαν και απέτυχαν και ποιος μπορεί να τους κατηγορήσει;
Μιλάμε συνεχώς για τα ελλείμματα θερμίδων τα οποία επιτυγχάνονται τρώγοντας λιγότερες θερμίδες από τις θερμίδες συντήρησης. Θεωρητικά είναι απλό, αλλά στην πράξη είναι πολύ πιο δύσκολο. Όταν αλλάζεις την όρεξή σου, αντιμετωπίζεις τον πιο απαιτητικό αντίπαλό σου: τον εγκέφαλό σου. Εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης οδήγησαν τον ανθρώπινο εγκέφαλο να αναζητά τροφή, γι' αυτό η αρχή είναι δύσκολη.
Ο έλεγχος της όρεξης είναι εξαιρετικά περίπλοκος, με τους μύες, το λίπος και τα οστά μας να παίζουν ρόλο στη ρύθμισή του. Ας το αναλύσουμε.
Όρεξη - σωματικό λίπος και λιποστάτης
Λοιπόν, είμαστε ξεκάθαροι για το τι είναι το σωματικό λίπος, αλλά τι είναι ο λιποστάτης (lipostat) στο χώρο της διατροφής; Ας ανακαλύψουμε. Το "Lipo" προέρχεται από την ελληνική λέξη για το λίπος και το "stat" αναφέρεται στη διατήρηση της κατάστασης ενός πράγματος - σκέψου τον θερμοστάτη και πώς σου επιτρέπει να ελέγχεις την κεντρική θέρμανση. Έτσι, το lipostat θα ήταν κάτι που βοηθά στη ρύθμιση του σωματικού λίπους, όπως η λεπτίνη.
Η λεπτίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από το σωματικό λίπος. Γενικά, όσο περισσότερο σωματικό λίπος έχεις τόσο περισσότερη λεπτίνη παράγεις. Συνήθως, η λεπτίνη σε κάνει να τρως λιγότερο επηρεάζοντας το μέρος του εγκεφάλου που ελέγχει την όρεξή σου, τον υποθάλαμο.
Όταν ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά η λεπτίνη, θεωρήθηκε ότι ο έλεγχος της όρεξης μπορεί να επιτευχθεί με την ένεση σε άτομα με λεπτίνη. Όμως όλα τα πειράματα αποδείχθηκαν ανεπιτυχή.
Τα άτομα με πολύ σωματικό λίπος έχουν υψηλά επίπεδα λεπτίνης, οπότε γιατί δεν χάνουν βάρος ως αποτέλεσμα της μειωμένης όρεξης; Λοιπόν, αποδεικνύεται ότι πιθανότατα έχουν κάτι που ονομάζεται αντίσταση στη λεπτίνη. Το σώμα τους έχει εκτεθεί σε υψηλά επίπεδα λεπτίνης για τόσο καιρό που έχουν χάσει την ευαισθησία τους σε αυτήν. Και ακόμη πιο ενοχλητικό, καθώς οι άνθρωποι χάνουν βάρος ή απλώς μειώνουν τις θερμίδες για κάποιο χρονικό διάστημα, τα επίπεδα λεπτίνης πέφτουν, με αποτέλεσμα η όρεξή τους να εκτοξεύεται στα ύψη.
Μπορείς να αυξήσεις τα επίπεδα λεπτίνης σου τρώγοντας περισσότερο, ιδιαίτερα υδατάνθρακες. Αλλά μην βιαστείς να φας όλο το ψωμί και τα ζυμαρικά - αυτή η αύξηση είναι βραχύβια, επομένως είναι απίθανο να χάσεις βάρος με αυτόν τον τρόπο μακροπρόθεσμα.
Οστά
Σε μια μελέτη πριν από λίγα χρόνια, ερευνητές στη Σουηδία πραγματοποίησαν ένα πείραμα σε ποντίκια που τα έκανε τεχνητά πιο βαριά. Κατά τη διάρκεια δύο εβδομάδων, αυτά τα τεχνητά βαρύτερα ποντίκια έχασαν βάρος από το σωματικό λίπος σε σύγκριση με τα ποντίκια που δεν είχαν πρόσθετο βάρος. Γιατί μπορεί να συνέβη αυτό; Λοιπόν, οι ερευνητές έκαναν την ίδια ερώτηση. Παρατήρησαν ότι τα ποντίκια με το πρόσθετο βάρος έτρωγαν λιγότερο από τα άλλα ποντίκια. Αλλά αυτό δεν ήταν λόγω της λεπτίνης.
Αποδεικνύεται ότι το αποτέλεσμα της απώλειας βάρους οφείλεται στα οστεοκύτταρα, έναν τύπο οστικών κυττάρων. Τα οστεοκύτταρα στα οστά των ποδιών των ποντικών θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν την αλλαγή βάρους. Έτσι, όταν οι επιστήμονες πρόσθεσαν το βάρος στα ποντίκια, τα κύτταρα των οστών εντόπισαν το επιπλέον βάρος, έστειλαν ένα σήμα στον εγκέφαλο του ποντικιού λέγοντας «έχουμε αρκετό βάρος αυτή τη στιγμή, ίσως πρέπει να φάμε λίγο λιγότερο» και τα ποντίκια έχασαν βάρος. Οι ερευνητές ονόμασαν αυτό το σύστημα ελέγχου βάρους gravitostat - η δύναμη της βαρύτητας εμπλέκεται στη ρύθμιση του σωματικού βάρους.
Να γιατί η μελέτη μπορεί να είναι σχετική με τους ανθρώπους. Πολλοί από εμάς περνάμε μεγάλο μέρος της ημέρας καθιστοί. Στις δουλειές μας, στις μετακινήσεις, βλέποντας τηλεόραση το βράδυ. Αυτή η αδράνεια σημαίνει ότι τα οστά μας δεν μπορούν να ανιχνεύσουν το σωματικό βάρος όσο θα μπορούσαν αν περνούσαμε όλη την ημέρα όρθιοι. Το αρνητικό αποτέλεσμα αυτού είναι ότι η όρεξη δεν ρυθμίζεται ανάλογα.
Όλα αυτά είναι πολύ επιστημονική θεωρία επί του παρόντος, και χρειάζονται περισσότερα στοιχεία για να το υποστηρίξουν. Μια ομάδα επιστημόνων αποφάσισε να διερευνήσει αν συμβαίνει κάτι παρόμοιο στους ανθρώπους.
Μια ομάδα συμμετεχόντων με παχυσαρκία επιλέχτηκε να περπατήσει φορώντας βαριά γιλέκα. Το βάρος ήταν περίπου 11% του σωματικού τους βάρους και το φορούσαν για οκτώ ώρες την ημέρα για τρεις εβδομάδες. Διαπιστώθηκε ότι οι συμμετέχοντες σε βαριά γιλέκα έχασαν περισσότερο σωματικό βάρος και σωματικό λίπος, αλλά όχι μυϊκή μάζα, από την ομάδα ελέγχου, που δεν φορούσε βαριά γιλέκα. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτή η απώλεια βάρους οφείλεται στη μειωμένη όρεξη και όχι στην καύση περισσότερων θερμίδων.
Μυϊκό σύστημα
Οι μύες είναι ένας ακόμη μυστηριώδης τρόπος με τον οποίο το σώμα μας μπορεί να ελέγξει την όρεξη. Δεν υπάρχει επί του παρόντος επιστημονικός όρος για αυτό, οπότε ο Richie έχει δημιουργήσει τον δικό του: sarcostat. Το «Sarc» προέρχεται από το ελληνικό «sárx», που σημαίνει σάρκα ή μυς.
Όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να χάσουν βάρος χωρίς να κάνουν μια μορφή προπόνησης με αντίσταση, συχνά χάνουν τόσο σωματικό λίπος όσο και μυϊκή μάζα. Έχουμε ήδη αποδείξει ότι όταν χάνουμε σωματικό λίπος τα επίπεδα λεπτίνης μας μειώνονται, αλλά επίσης αποδεικνύεται ότι η μυϊκή μας μάζα μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα λεπτίνης. Όταν χάνουμε μυϊκή μάζα, βλέπουμε μια αλλαγή σε ορισμένες ορμόνες που παράγονται στους μύες μας. Για παράδειγμα, η ποσότητα της γκρελίνης, που διεγείρει την όρεξη, ανεβαίνει. Δεύτερον, λιγότεροι μύες μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση του αγγελιοφόρου πρωτεΐνης που ονομάζεται μυοστατίνη - αυτό σταματά την ανάπτυξη των μυών. Έτσι, όταν η μυοστατίνη μειώνεται, ένα άλλο μόριο, που ονομάζεται αυξητικός παράγοντας τύπου ινσουλίνης (IGFs), ανεβαίνει και αυτό αυξάνει επίσης την όρεξη.
Ο λόγος για αυτό; Το σώμα προσπαθεί να διατηρήσει τη μυϊκή μάζα, οπότε όταν ανιχνεύσει απώλεια μυϊκής μάζας, αυξάνει την όρεξη να προσπαθήσει να βάλει λίγο βάρος και να ανακτήσει μυς. Η πτώση της μυοστατίνης θα βοηθούσε και στην επιπλέον αύξηση των μυών.
Άρα η μυϊκή ανάπτυξη μείωση την όρεξη; Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε - Απαιτείται πολλή περισσότερη έρευνα για να μπορέσουμε να απαντήσουμε σε αυτήν την ερώτηση.
Με λίγα λόγια
Ορίστε λοιπόν: το σώμα λειτουργεί με μυστηριώδεις τρόπους. Ο εγκέφαλος, τα οστά, οι μύες και οι ορμόνες μας εμπλέκονται στην περίπλοκη διαδικασία της όρεξης. Η επιστήμη εξηγεί αρκετά από αυτά, αλλά απομένουν πολλά ακόμα να ανακαλύψουμε. Με περισσότερη έρευνα, θα καταλάβουμε περισσότερα για το πώς λειτουργούν οι ορέξεις μας. Δεν ξέρω για εσένα, αλλά διψάω να μάθω περισσότερα.
Τα άρθρα μας προορίζονται για εκπαιδευτικούς και πληροφοριακούς σκοπούς και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως ιατρικές συμβουλές. Για οποιαδήποτε διευκρίνηση, είτε αλλαγές στο διατροφικό σας πρόγραμμα είτε λήψη οποιουδήποτε συμπληρώματος διατροφής, συμβουλευτείτε τον προσωπικό σας επαγγελματία διατροφολόγο ή γιατρό.
