Όπως αναφέρθηκε και στο πρώτο μέρος οι διάφοροι ρυθμιστικοί μηχανισμοί του σώματος μπορούν να αντιμετωπίσουν κανονικά τα αυξημένα οξικά φορτία, περιλαμβάνοντας και αυτά από τις πολύ υψηλά πρωτεϊνικές δίαιτες. Υπάρχουν όμως κάποιες ενδείξεις ότι αυτό το σύστημα διατήρησης του pH μπορεί να διαταραχθεί υπό ορισμένες συνθήκες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλού επιπέδου μεταβολική οξέωση. Αυτό το επίπεδο οξέωσης, που προκαλείται δηλαδή από την διατροφή είναι ανεπαίσθητο και ήπιο και δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτό που προκαλείται από τις σοβαρές καταστάσεις ασθενείας.
Ολοκληρωτική μεταβολική οξέωση
Η ολοκληρωτική μεταβολική οξέωση είναι μια πολύ σοβαρή κατάσταση και μπορεί να συμβεί κατά τον μη ελεγχόμενο διαβήτη, την νεφρική ανεπάρκεια ή ακόμα και από την λήψη υπερβολικής ποσότητας ασπιρίνης. Συμβαίνει επίσης όταν βρίσκεστε σε κατάσταση σοκ, που προκαλείται από την απότομη απώλεια αίματος. Σε αυτή την περίπτωση το σώμα χάνει μεγάλη ποσότητα διττανθρακικών στο αίμα και τα νεφρά αποτυγχάνουν πλήρως λόγω έλλειψης επαρκούς κυκλοφορίας του αίματος. Αυτό το σενάριο απαιτεί άμεση χορήγηση διττανθρακικών για να διατηρηθούν τα επίπεδα pH του πλάσματος, αλλιώς η καρδία σύντομα θα σταματήσει την λειτουργία της. Η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας διουρητικών ή ενός αντιόξινου φαρμάκου για το στομάχι μπορεί επίσης να προκαλέσει οξέωση, όπως επίσης και ο υπερβολικός εμετός και η διάρροια.
Μεταβολική οξέωση και κετογενική δίαιτα
Η κατανάλωση μια υψηλής πρωτεϊνικής δίαιτας, που στερείται φυσικούς «ρυθμιστές» οξύτητας μπορεί επίσης να προκαλέσει χαμηλού επιπέδου μεταβολική οξέωση, που πέραν άλλων αρνητικών επιδράσεων, μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκό καταβολισμό. Αυτό είναι κάτι που πολλοί που καταναλώνουν χαμηλές σε υδατάνθρακες δίαιτες αγνοούν πλήρως. Η πιθανότητα πρόκλησης χαμηλού επιπέδου μεταβολικής οξέωσης είναι πολύ υψηλότερη όταν κάποιος ακολουθεί μια κετογενική δίαιτα, χαμηλή σε υδατάνθρακες. Καθώς η συγκεκριμένη δίαιτα περιλαμβάνει κάτω από 20 γρ. υδατάνθρακα την ημέρα, απαιτεί την απόκλιση γευμάτων πλούσιων σε υδατάνθρακες, όπως τα ιδιαιτέρως αλκαλικά φρούτα και λαχανικά. Τα φρούτα και τα λαχανικά παρέχουν μέρος από τα αλκαλικά τους οφέλη λόγω της υψηλής περιεκτικότητας τους στα πολύτιμα αλκαλικά μέταλλα, κάλιο και μαγνήσιο. Τα πιο πολλά πρωτεϊνικά τρόφιμα, όπως το κρέας, τα ψάρια και τα αυγά υστερούν σε αυτά τα μέταλλα, ενώ είναι πλούσια στα οξεοπαραγωγικά θειούχα αμινοξέα, όπως η κυστεΐνη και η μεθειονίνη.
Ο αυξημένος όγκος οξύτητας προκύπτει από μια δίαιτα που υπολείπεται σε τρόφιμα που διαθέτουν φυσικούς ισορροπιστές οξύτητας, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά. Μια τέτοια δίαιτα είναι ικανή να υπερνικήσει την δράση των φυσικών «ρυθμιστών» του σώματος, όχι στο σημείο να προκαλέσει επείγον περιστατικό στο νοσοκομείο, αλλά αρκετό ώστε να βλάψει ποικίλες μεταβολικές διαδικασίες. Με αυτό τον τρόπο η χαμηλού επιπέδου οξείδωση ή οξέωση συνδέεται με αυξημένο ρίσκο εμφάνισης νεφρόλιθων (η πρόληψη πολλών εκ των οποίων μπορεί να επιτευχθεί με επαρκή λήψη του αλκαλικού μετάλλου μαγνησίου συνδυαστικά με βιταμίνη Β6), με μυική απώλεια, καθώς και με απώλεια οστικής μάζας.
Οξύτητα και γλουταμίνη
Τα νεφρά χρησιμοποιούν το αμινοξύ γλουταμίνη για να παράξουν την αμμωνία, η οποία χρησιμοποιείται σαν βάση για να ουδετεροποιήσει την οξύτητα που προκαλείται από την λήψη πρωτεΐνης. Πολλές φορές όμως η υπερβολική οξύτητα μπορεί να εξαντλήσει την γλουταμίνη, κάτι που όχι μόνο επιβαρύνει την οξική επιβάρυνση του σώματος, αλλά επίσης δεν επιτρέπει στην γλουταμίνη να χρησιμοποιηθεί για την επιδιόρθωση και οικοδόμηση κυττάρων του εντέρου, καθώς και για την διαφύλαξη της μυϊκής μάζας. Άλλωστε η αυξημένη οξείδωση είναι γνωστό ότι προωθεί τον μυϊκό καταβολισμό μέσω του μηχανισμού δράσης της ουβικουιτίνης. Κατά αυτό τον τρόπο τα πλούσια σε αντιοξειδωτικά φρούτα και λαχανικά μπορεί να θεωρηθούν αντικαταβολικά, καθώς συμβάλλουν στην διατήρηση του ιδανικού pH, ισορροπία απαραίτητη και για την μυϊκή υπερτροφία.
Νεφρική λειτουργία και οξέωση
Καθώς οι άνθρωποι γερνάνε, η χαμηλού επιπέδου μεταβολική οξέωση εμφανίζεται εντονότερα. Αυτό πολλές φορές δεν έχει να κάνει μόνο με την δίαιτα αλλά και με την προοδευτική μείωση της νεφρικής λειτουργίας. Πολλά άτομα άνω των 60 ετών παρουσιάζουν μόνο το 40% της νεφρικής τους λειτουργίας ακόμα ενεργό. Ενώ αυτά τα επίπεδα είναι επαρκή να τους κρατάνε ζωντανούς, η μειωμένη νεφρική λειτουργία αυξάνει τον όγκο οξύτητας και τα επίπεδα χλωριούχου νατρίου του σώματος. Υπό φυσιολογικές συνθήκες τα νεφρά διαφυλάσσουν τα διττανθρακικά φιλτράροντας τα από το αίμα καθώς εκείνα περνάνε από τις μονάδες φίλτρου και το σύστημα σωλήνων του οργάνου (νεφρώνες).
Καθώς όμως τα νεφρά χάνουν την εύρυθμη λειτουργία τους, τα διττανθρακικά αποβάλλονται έξω από το σώμα. Αυτό οδηγεί σε χρόνια χαμηλού επιπέδου φλεγμονή, η οποία σχετίζεται άμεσα με την απώλεια μυϊκής μάζας που προκύπτει με την αύξηση της ηλικίας (σαρκοπενία). Από την άλλη μεριά αυτή η με την ηλικία σχετιζόμενη οξείδωση μπορεί να ελεγχθεί με την κατανάλωση περισσότερων φρούτων και λαχανικών. Μια άλλη επιλογή είναι η χρήση κάποιου «βασικού» συμπληρώματος, όπως το διττανθρακικό κάλιο, το διττανθρακικό νάτριο (μαγειρική σόδα) ή κάποιο κιτρικό άλας. Σε περίπτωση που σε κάποιο άτομο έχει προηγηθεί περιστατικό καρδιακής ανεπάρκειας η χρήση διττανθρακικού νατρίου πρέπει να γίνει με προσοχή, καθώς μπορεί να επηρεάσει την μεταφορά οξυγόνου του αίματος, η οποία είναι ήδη διαταραγμένη λόγω της δυσλειτουργικής τους καρδιακής λειτουργίας. Όλα αυτά τα συμπληρώματα παρέχουν αλκαλοποιητικές ιδιότητες, αλλά ο ευκολότερος και πιο αποδοτικός τρόπος είναι απλά η κατανάλωση περισσότερων φρούτων και λαχανικών.
Τα άρθρα μας προορίζονται για εκπαιδευτικούς και πληροφοριακούς σκοπούς και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως ιατρικές συμβουλές. Για οποιαδήποτε διευκρίνηση, είτε αλλαγές στο διατροφικό σας πρόγραμμα είτε λήψη οποιουδήποτε συμπληρώματος διατροφής, συμβουλευτείτε τον προσωπικό σας επαγγελματία διατροφολόγο ή γιατρό.
